Montag, 27. Oktober 2008

PlautCast - Derche Kontinente


Emma wada (soo eenmol em Moonat?) tjriej etj eene Email ut Winnipeg von PlautCast. Sewautsje (Ken Sawatzky) en Niefelt (Vern Neufeld) send nu aul zimlich lang en pienich doabie en moake wundaboare plautdietsche Sache tom Horche (Podcast, Radio) en nu soogoa uck tom Tjitje (Videos, TV). Daut send t.B. Niechtjeite ute plautdietsche Welt, entressaunte Wadaberechte, Leeda von plautdietsche Mensche oppe gaunze Welt... en emma wada uck dee lostje Jeschichte von Koop en Bua (jeschrewe von Arnold Dyck, jelest von Ron Plett). Ditmol frejd etj mie besondasch, wiels Ken en Vern, dise beid Plautdietsch-Aktiviste, uck daut Leet Hoafst, du doafst enne aktuelle PlautCast-Sendung nennjenome habe!

Ken Sewautstje en Vern Niefelt send nich bloos pienich en kreativ -- see send uck seea musikaulisch! Wea opp eare Internet-Sied jeit, woat daut schwind moatje en boolt emma meea von ahn horche welle! Bie YouTube es t.B. uck daut wundaboare Leet Derche Kontinente to here en to seene:

Montag, 22. September 2008

En disem Faul




Koomisch, daut etj biem Hoafstaunfang emma wada soo melankoolsch woa... Haud mie vondoag eenfach mol ne oole FRIND-Utgow (Nr. 6) rutjesocht en dee nochmol derchjebledat. Miene Jedichta Hoafst, du doafst en En disem Faul were doa uck benne. Daut latste es oppe Ridjesied vom Heft en fangt soo aun:

Dee Loft em Hoafst en mienem Woolt
Es rein en doch
Fellt mie daut Odme ditjoa schwoa
. . .

En dan rane zimlich vele Trone. Haud mie aune 2002, aus dise FRIND-Utgow rutkaum, nich jetrut, mienen ejnen Nomen aus Autor auntojewe. Etj schreef Fritz Lang - soo heet eena von Mama eare Breeda, woona vescholle we. Waut we bie mie vescholle?

Mittwoch, 17. September 2008

Viktor von Sewen tjemmt mett



Viktor Sewautztje ut Detmold, friejo utem Orenburja Darp Numma Seven, tjemmt mette Plautdietsch-Frind em Feebua 2009 mett no Belies! En nich bloos auleen, hee nemmt uck siene Fru, siene Ellre en -- sien Mikrofon mett! Viktor es hia en Dietschlaunt dochwoll dee bekaundesta Plautdietscha, woona plautdietschet Radio moakt. Vondoag tom Biespell rant bie SW-Radio een Interwju mett ahm en mie ewa dee Studienreis no Belies -- horch mol nenn!

Bowe oppem Foto vesetjt Viktor, daut Kabel vom Computer-Keyboard trajcht moake - een tjlinet Iesadroht we veboage en dee gaunza Kompjuta we nich to brucke. Uck en soo eenem Faul weet sich "Vietja von Sewen" to halpe. Aun disem Owent haud hee daut Interview mett mie hia em Kentooa vom Vereen Plautdietsch-Freunde e.V. jemoakt. Viktor vetald aun disem Owent uck eene korte Jeschicht ut sienem Lewe fe daut Projatjt Moving Memory...

Dienstag, 22. Juli 2008

Moving Mennonite Memory


Bie dee Plautdietsch-Frind en Dietschlaunt rant em Moment een entressauntet Projatjt: Bie Moving Memory jeit daut omm oole Jeschichte von onse Ellre en Grootellre. Tjinja moake tjliene Videos, en "dee Oolasch" vetale, waut se sich dentje tjene, waut vondoag noch ea Hoat beweajcht... Mett vele korte, truje en lostje Jeschichte woat soo nich bloos onse Jeschicht dokumentet. Uck onse Sproak tjemmt hia seea schmock tom Veaschien!

Dit Foto staumt ut Belize, woo etj nu em Feebua mett Eedi Thun (gaunz rajsch) en Tolik Ditj we. Wie plone fe Feebua 2008 eene Plautdietsch-Studienreis doahan!...

Samstag, 7. Juni 2008

Homer - plaut, dietsch, amerikaunisch


Emma wada he etj saje: Dee Simpsons haft sich een Pautdietscha utjedocht :-) Na jo, daut stemmt je nich gaunz 100 Prozent, oba meist 100: Matt Groening kaun bestemmt nich meea Plautdietsch (...ooda vleicht doch!?...), oba gaunz bestemmt sien Voda Homer Philip Groening, woona aune 1919 en Kanada manke Menniste jebore es. Sien Oopa haft eene Ooma, woone soogoa dee Dochta von eenem Peeta Wiens es! Dit jefellt mie je dan gaunz besondasch!

Ut Marienburg en Waspreisse es dise Wiensche no Russlaunt jetrocke en haud doa enne Molosch (en Haulfstaut) mett earem Obraum Groening eenen Sehn Fraunz, woona lota dan aul enne USA (Hilsboro, Kansas) jestorwe es. Fraunz sien Groottjint es dee jegraumda Obraum Obraum (AA) Groening, woona dee Oopa von Matt Groening en Oregon, USA, es...

Komplizet? Meea Licht brinjt vleicht dise Sied em Internet:
The Groenings, The Simpsons and The Mennonites

Soo ooda soo: Homer, dee Voda von Matt, es plautdietsch, en Homer, dee Voda von Bart, es dochwoll bloos plaut -- oame Marj Jreeta Simpson, dee mott waut uthoole!...


Dee Bilda send von 2007. Meea Infos ewa daut Frintschauft von Matt Groening es oppe Grandma-CD vonne California Mennonite Historical Society to finje.

Sonntag, 11. Mai 2008

Mama



Dankscheen!!!!

Etj well nich vejete, daut du die dien Lewe lang doafea enjesat hast, daut etj bejriepe mucht:

Dee Mensch lewt nich vom Broot auleen...

Oppe Bilda: Een jreena Sommaborsch mett Suraump -- bie ons em Goade, woo Lukas mett Ooma en Oopa aules soo schmock jesat haft...

Samstag, 5. April 2008

Eugen Tiesse en Dima Jaunze


Dee niee Plautdietsch FRIND Utgow nant dise junge Mana SECOND LIFE MENNISTE - dochwoll, wiels se em Internet jenau soo tus send aus em realen Lewe.

Eugen Tiesse en Dima Jaunze (oppem FRIND-Cover) send dee Utfinja en Moaka vonne esche plautdietsche Kolonie em WWW: Bie plattdeutschland.com send nu aul wiet ewa 4.000 Mettjlieda! Dee meschte noch unja 30 Joa jung, dee Halft soogoa unja 20 -- junget plautdietschet, russlauntdietschet Voltj!

En disem Plautdietsch FRIND Journal (Nr. 21, 2008) es nich bloos een Interwju mett Eugen en Dima to lese -- doa es uck een Berecht ewa Stellet Licht en Cannes, doa send Jedichta, Leeda en Jeschichte. Korte en lange, lostje en ernste! Soogoa von Rudy Wiebe sienem nieen Bok "Von dise Ed" es doa een gaunzet Kapitel opp Plautdietsch publizet - ewasat von Jack Thiesse.

Dee FRIND tjemmt nu bloos eenmol em Joa -- een Grunt meea, dee onbedinjt vonne eschte bette latste Sied to lese!

Mittwoch, 26. März 2008

Maria Pankratz - Molodjets!!!



Mika Pankratz ut Espelkamp (...hia oppem Bilt toop mett Regisseur Carlos Reygadas en Cannes 2007...) haft afens dem Premio Ariel, dem Mexiko-Oska fe Baste Sied-Schauspelascha (Beste Nebendarstellerin) jewonne - Jletjwensch!!! Toop mett Carlos Reygadas, woona aus Regisseur dem Ariel fe Bastet Bilt en Bastet Drehbok tjrech, haft dee Film Stellet Licht (Luz Silenciosa) von 9 Nominierunge aules toop dan doch gaunze 5 Premio Ariels jetjreaje --

JEWAULTICH!!! Wea haud daut jedocht!?

Hia es meea to lese: 'Luz Silenciosa' takes top Ariel honors

Montag, 24. März 2008

Frooe Oostre







Vondoag es Oosta-Mondach, dee Helljedoag send meist vebie. Koomisch: Dee Tiet tweschen Wienachte en Oostre schient emma tjarta to woare, dee Joare vegone emma schwinda. Ooda woa etj eenfach bloos emma ella? Schod, daut etj doabe nich uck emma ritja woa ;-) Oba daut haft je soo's aules em Lewe uck siene aundre Sied...

Daut Bilt bowe haft een gooda Frint mol aum Himmel jeseene en fotogrefet. Daut Bilt unje haud etj mol ver Joare fe dem Sabytyj Altar jemolt...

Freitag, 21. März 2008

Mexiko-Oska fe Luz silenciosa


Luz silenciosa - soo heet dee Film Stellet Licht opp Spaunisch. Em Feebua haft daut bie dee mexikaunsche Film-Akademie 9 Ariel-Nominierunge fe Luz silenciosa jejewt!!! Dee Premio Ariel es fe Mexiko waut dee Oscar fe Hollywood es. Neachsten Dinjsdach, aum 25. Moaz, woa wie weete, woovel Ariels (...ooda auf ewrehaupt eenen...) dee plautdietsch-mexikaunscha Film tjricht. Hia send dee Kategorie, woo Stellet Licht nominet es:

BEST PICTURE
Luz Silenciosa
Los Ladrones Viejos
Cobrador: In God we Trust

DIRECTOR
Luz Silenciosa (Carlos Reygadas)
Los Ladrones Viejos (Everardo Gonzalez)
Cobrador: In God we Trust (Paul Leduc)

ACTRESS
Miriam Toews (Luz Silenciosa)
Cecilia Suarez (Parpados Azules)
Irene Azuela (Quemar las Naves)

ACTRESS IN SUPPORTING ROLE
Mariana Moro (Drama/Mex)
Mayra Serbulo (La Zona)
Maria Pankratz (Luz Silenciosa)

ORIGINAL SCREENPLAY
Cochochi
Luz Silenciosa
Partes Usadas

CINEMATOGRAPHY
Cobrador: In God we Trust
Luz Silenciosa
Morirse en Domingo

EDITING
Cobrador: In God we Trust
Los Ladrones Viejos
Luz Silenciosa

SOUND
Cobrador: In God we Trust
Kilometro 31
Luz Silenciosa

COSTUME DESIGN
Kilometro 31
Luz Silenciosa
Parpados Azules

Meea es oppe Siede vonne Academia Mexicana de Artes y Ciencias Cinematográficas (opp Spaunisch) to lese, ooda uck biem Hollywoodreporter (opp Enjlisch).

See uck Oscar-Nominierung für Stellet Licht ooda Carlos Reygadas ooda dit Video bie YouTube:


Freitag, 7. März 2008

Plautdietsch-Doaginj 2008


Nu aul tom 9. Mol haft dee Vereen Plautdietsch-Freunde siene Joaresdoaginj. Mettjlieda en Frind en Entressede send enjelodt, toop daut Dokumentere en Unjastette vonne plautdietsche Sproak veraun to brinje - mett eenem gaunz besondren Instrument: Eingetrager Verein, aulsoo "e. V." Dit es en Dietschlaunt dee Organisatioonsform, woone aum basten doafea to brucke es, kulturelle Oabeit aus Jemeinschauft to leiste. Dee Vereen Plautdietsch-Freunde e.V. es soo eene Organisatioon en haft jieda Joa eene Mettjlieda-Vesaumlinj. Dee ditjoasche es morje, aum 8. Moaz 2008. Daut woat een besondret Prograum jewe runt omm den Internatioonalen Dach fe Frulied, en oppenowent woare Rudy Wiebe en Miriam Toews ut Kanada ut eare Beatja lese...

Prograum fe dee Plautdietsch-Doaginj
en Detmold, Georgstr. 24, aum 8. Moaz 2008

14:00 Mettjlieda-Vesaumlinj (Hendritj Siemens)
15:00 Koffe
15:30 Musik-College-OWL (Jehaun Pana)
Internationala Dach fe Frulied (Tatjana Klassner)
17:00 Poodiumsdiskussioon mett Wieb, Teewsche, Siemens, Wiens en aundre
18:00 Owentkost
19:00 Lesung (Rudy Wiebe, Miriam Toews)

Daut Bilt bowe wiest daut Cover von Rudy Wieb sien latstet Bok. Dee hochdietsche Ewasatinj von Joachim Utz es nu gaunz fresch bie Hendritj Siemens em Tweeback-Verlag rutjekome. Dee plautdietsche Ewasatinj von Jack Thiessen woat uck noch kome...


Donnerstag, 6. März 2008

Viktor von Sewen


Wietj (Viktor) Sewautstje
, soo aus'a oppem Bilt to seene es, es eena vonne baste Mensche oppe Welt. Hee tjemmt utem plautdietschen Darp Numma 7 en Orenburch, lewt nu tweschen Detmold, Lage en Augustdorf en -- moakt goodet plautdietschet Radio! Vondoag we hee toop mett Eedi Thun tus bie mie enne Tjeatj (see Foto unje). Sien Mikrofon haud hee mett, wiels hee dem Eedi en mie een poa Froage ewa dee Menniste en Belize stale wull. Soo spezed wie dan ewent eenen scheenen Owent lang toop, nobade, en dochte aul seea aun eene Plautdietsch-Studienreis em Feebua 2009 no Belies... Wea weet, vleicht beschlut wie daut nu aum Sinowent oppe Joaresdoaginj vonne Plautdietsch-Freunde!? Veaschlone well wie daut weens!


Dee Tiet en dee Frekwenz fe dit Interwju woat oppe Homepage von "Viktor von Sewen" to finje senne. Siene Sied em Internet heet www.opplautdietsch.de en es eene vonne baste en bekaundeste Plautdietsch-Siede em Internet. Doa jefft daut emma waut Nieet, en uck emma wada Informatioone to mennischet Radio...

Freitag, 29. Februar 2008

Martha Thiessen


Spanish Lookout, 28. Feebua 2008. Aun disem Donnadach-Morje tjitjt Martha Thiessen (Foto) een bet besorjcht opp ea Hoff verrem Hus en wacht opp Lied, woone eenen Deel von eare Maltj aufhole. See en ea Maun Obraum habe ewa 30 Tjej, woone jieda Dach besorjcht woare motte. Vondoag habe dee Thiesses Jast. Dee 3 Mana ut Dietschlaunt foare fots fot, dee Hoarms ut Seminole (Texas) send afens jekome. Daut groote Fast (50 Joa Spanish Lookout) fangt grods escht aun en woat een poa Doag dere...

Oerlinghausen, 28. Feebua 2008. Irjentwoo oppe aundre Sied vonne Ed haft eene gaunz besondre Fru Jeburtsdach - Martha Klose (Klassen), jeborne Thiessen, miene Schwiejamutta! Beid Fruliede wensch etj aulet Baste en Gott sien Seajen fe ea Lewe. Mucht jane doa en Belize eene scheene Jubileumsfeia habe, en mucht dise hia en Dietschlaunt eenen scheenen Jeburtsdach habe!
.
Entressaunt, daut jane Martha Thiessen mol von Kanada no Mexiko en von doa no Belize utjewaundat we. En daut dise Martha Thiessen mol vonne Ukraine ewa Dietschlaunt no Uruguay en von doa dan wada no Dietschlaunt utjewaundat es. Migraunte! Menniste!! Ajchte plautdietsche Frulied, woone onse Welt beta moake!!!

Samstag, 23. Februar 2008

50 Joa en Belize





Daut Fast es voll em Schwung. Hia en Blue Creek feire hundate von Menniste nu aul den dredden Dach een groote Party! En morje, aum Sindach, jeit daut wieda. En dan, eene Weatj lota es daut Jubileum en Spanish Lookout -- eene aundre Menniste-Kelnie, woone aul 50 Joa hia es. Hia en Blue Creek spezere Plautdietsche ut Mexiko, Bolivien, Kanada en ute USA toop mett aul dee plautdietsche Beliziauna, woone hia lewe. Aune 1958 send mol een poa Gruppe vonne Ooltkelnia ut Chiuawawa (Mexiko) hia han jekome, habe dem Bosch reinjemoakt, Hiesa jebut, en schaufe nu opp groote Fletja mett Weid- en Akalaunt en tale aus dee Brootkorf von Belize! Jo, dise pienje Menniste hia versorje sich selwst en daut gaunze Launt mett Maltj en Fleesch en Heena en Eia en Ries en wea weet waut noch nich aula. Daut es tom Staune, saje uck dee Bootschafta vonne USA, Mexiko en soogoa dee Deputy Premier Minista -- woona jistre hia uck een poa offizielle Wed sed. En dee Plautdietsche hia tjene jenau soo goot feire aus schaufe! Etj sie nu fe een poa Menut vom Fast veschwunge en nutz daut Internet bie Peeta Rampel em Hus. Sien Sehn Abe gauf mie dem Schletel, wiels hia nu tjeena tus es. Aula send biem Fast, nobre, spezere, ete en drintje scheen, en jeneete daut bunte en entressaunte Prograum. Woa uck fots wada doahan foare. Bie Jeleajenheit well etj meea schriewe en uck een poa Bilda wiese...

Donnerstag, 21. Februar 2008

School en Shipyard




Wiels etj grods mett een poa Frind en Belize sie en morje (vondoag!) daut 50-joasche Jubileum von Blue Ckreek aunfangt, tjitj wie ons hia uck dee mennische Kolonie besied aun. Eenen seea scheenen Dach haud etj vondoag mett Eedi Thun, Tolik Ditj en Doft Friesen en Shipyard. Hia lewe Ooltkelnia, soo aus maun uck opp dem Bilt ver dee School von Darp Numma 13 seene kaun. Hia es Lewe. Hia rede dee Tjinja Plautdietsch :-)

Donnerstag, 14. Februar 2008

Jeloagne Jeschichte


Rudy Wiebe en Miriam Toews jehere to dee baste Literatua-Mensche en Kanada -- wan nich soogoa oppe gaunze Welt! Nu em Moaz 2008 send send se BEID en Dietschlaunt en woare ut eare "plautdietsche" Betja lesa:

Rudy Wieb ut Of This Earth en Teewse Mitsch ut Ein komplizierter Akt der Liebe...

En beid Betja kome russlauntmennische (plautdietsche) Welte opp eene Oat tom Lewe, daut eene sich wundre mott en nich opphet to staune. Nich bloos, wiels et soo goot es...

Wan Wieb en Teewsche en Dietschlaunt send, woare se opp Enjlisch, Dietsch en Plautdietsch lese en/ooda jelest woare. Hendritj Siemens haft sich seea bemejcht, daut dree Les-Owende mette Plautdietsch-Freunde aus Veaunstaulta tostaund jekome send:

Krefeld Donnadach 6.3.08
Neuwied Friedach 7.3.08
Detmold Sinowent 8.3.08

Wea dee Infos opp Hochdietsch lese well, kaun eenfach dit Plakat aunklicke, dan es et beta to lese.

Samstag, 9. Februar 2008

Nobre. Schriewe.


Jistre oppenowent funk daut Schriewa-Seminoa fe plautdietsche Autore aun. Meist 20 Lied ut gaunz Dietschlaunt send aunjereist, doabie uck soone bekaunde aus Lore Reima ut Espelkamp ooda Tatjana Klassner ut Warendorf. Aul daut Bekauntmoake we Literatua -- wan tom Biespell Tjnals Petkau looslajcht. En vetalt daut eenem dee Ore brenne. En dee Buck wee deit ;-) Na jo, wea meea weete well, mott eenfach mol vondoag oppenowent Klock 7 vebiekome...

Oppem Bilt: Irina Heinze ut Geseke. Wan wie ewa Plautdietsche Literatua rede, dan hab wie aula noch Winjle aun. Ooda motte noch eene tietlang opp Tjretje gone. Ooda brucke eenfach eenen gooden Sputnik...

Dienstag, 5. Februar 2008

Schriewa-Seminoa, opp Plautdietsch!


Dit es waut Nieet: Nu aum Weatjenenj trafe sich en Oerlinghausen (em St.-Hedwigs Haus) plautdietsche Autore to eenem Literatua-Seminoa. Em Meddelpunkt vom dreedoagschen Trafe stone dee plautdietsche Tatjste vonne Deelnehma, Lyrik en Proosa. Unja dee Moderatioon von Hendritj Siemens en Agnes Jiesbrajcht woat dan jelest, diskutet, jenerrt en jelowt - hopentlich! Etj frei mie aul seea doaropp, wiels etj mie uck doatoo aunjemaldt hab. Schlieslich es dee Veauntstaulta von disem Seminoa dee Literaturkreis der Deutschen aus Russland toop mette Plautdietsche-Freunde. Besondasch frej etj mie opp dee teoreetische en praktische Jedanke ewa plautdietsche Literatua von Siemens! Waut kaun maun ejentlich OPP Plautdietsche ewa mennische Jedichtanalyse saje? Aum Sinowent (9.2.08) von Klock seven oppenowent (19.00) send aula Entressede enjelodt doabie to senne, wan dee Seminoa-Deelnehme utjewehlde Jedichta, Jeschichte en Leeda veadroage.

Mittwoch, 9. Januar 2008

Wikimax, Wikimoritz


Vondoag es Bosche Wellm (Wilhelm Busch) aul 100 Joa doot. Oba Max en Moritz driewe noch gaunz lewendich ea Schobanak - aulaweajen oppe Welt, en soogoa opp Plautdietsch! Ver een poa Joa haft Jack Thiessen nemlich dise wundaboare Jeschichte ewasat. En wea boolt uck dee Wikipedia opp Plautdietsch habe well, sull eenfach dee Artikel schriewe, woone noch fehle, tom Biespell Wellm Bosch, Max en Moritz, Schobanak, ... Vondoag es dee Plautdietsch Wikipedia offiziell aus goot jenuch (verified as eligible) enjeschatzt worde! Wikipeeta es bejeistat!!

Freitag, 4. Januar 2008

Dee UNO well Plautdietsch



Nu tjen Jie daut Schwoat opp Witt vom UNESCO-Chef perseenlich en hia uck opp Plautdietsch nolese: Dee UNO well dee Menniste biem Jebruck von eare Muttasproak Plautdietsch unjastette! Dee UNO well Plautdietsch! Hia es dee Bootschaft von Oomtje Koïchiro Matsuura, dem Generauldirekta vonne UNESCO, presentet oppe Feia tom Internatioonalet Joa fe Sproake 2008.

* * *

Daut Joa 2008 es vonne UNO-Generaulvesaumlinj tom Internatioonalet Joa fe Sproake utjeroopt worde. Dee UNESCO haft dee Oppgow jetjreaje, dee Aktivitete fe dit Joa to koordinere en es entschlote, dit uck to doone en aus droagende Agentua veropp to gone.

Dee Organisatioon es sich vollstendich doarewa em Kloaren, daut Sproake eene bediedende Roll spele, wan maun sich veastalt, woone schwoare Oppgowe dee Menschheit enne neachste Dekaude to leese habe woat.

En daut es wertjlich soo: Sproake send nich fot to dentje, wan et om dee Identitet von Gruppe en eenzelne Mensche jeit, en wan et om een fredsaumet Tooplewe jeit. Sproake send een strateegischa Faktor fe eene Entwetjlung, woone oppe Dua droage saul, en fe een harmoonischet Veheltnis tweschen gloobalem en lookalem Kontatjst.

Eena kaun daut nich hoch jenuch ennschatze, woo wichtich Sproake send biem Eretje von dee sas Ziele biem Prograum Bildung Fe Aula (Education For All, EFA) en vonne Millenium Entwetjlungs-Ziele (Millennium Development Goals, MDGs) – waut dee UNO aune 2000 beschlote haud.

Aus Faktore fe soziale Integratioon spele Sproake opp eene effektive Oat eene strateegische Roll biem Utmerze von extreeme Oarmoot en Hunga (MDG 1). Aus Grundloag fe Lese en Schriewe, fe Lehre en fe auldoagschet Jeschetj send Sproake onbedinjt needich tom Eretje von eene auljemeene Gruntbildung (MDG 2). Dee Kaumpf jeajen HIV/AIDS, Malaria en aundre Krankheite (MDG 6) mott enne Sproake von dee Mensche jefeht woare, om woone daut jeit, wan maun see eretje well. En daut Bewoare von lookalet en enjebornet Weete en von Sach-Tjantnis, ohne doabie daut Secha-Stale von aunhoolendem Omweltschutz (MDG 7) ute Oge to lote, es ontranboa vebunge mette lookale en enjeborne Sproake.

Vel meea noch es kulturelle Velfault seea enj vebunge mett linguistische Velfault, soo aus daut dietlich jemoakt woat enne UNESCO Universaul Ertjlearung to Kulturelle Velfault en em doamett vebungnen Aktioonsplon (UNESCO Universal Declaration on Cultural Diversity, 2001), ooda em Ewaeenkome fe daut Secha-Stale von Nichaunjriepboaret Kulturellet Oawgoot (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage) ooda em Ewaeenkome tom Schutz en tom Veraunbrinje vonne Velfault em Kulturellen Utdruck (Convention on the Protection and Promotion of the Diversity of Cultural Expressions, 2005).

Oba wie motte doaweajen doch doamett reatjne, daut mette neachste Generatioone ewa 50 Prozent von dee 7000 Sproake vonne Welt veschwinje woare. Weinja aus een Vedel von dise Sproake woare em Moment enne Schoole en em Cyberspace jebruckt, en dee meschte woare bloos sporadisch jebruckt. Dusende von Sproake, uck wan se von Mensche em auldoagschen Jebruck send, send nich to finje enne Bildungssysteeme, enne Medien en enne auljemeen bekaunde Publikatioonswelt.

Nu es hechste Tiet tom Haundle. Woo? Doaderch en doamett, daut wie eene Sproakpolititj oppem Wajch brinje en entwetjle, woone jiedre Sproakjemeenschauft dee Jeleajenheit jefft, eare eschte Sproak, eare Muttasproak, soo seea en soo foaken aus meajlich to brucke, en dit uck em Bildungssysteem. Wearent doabie uck dee natioonale, dee regioonale en eene internatioonale Sproak beharscht woat. En dee Mensche, woone dee dominaunte Sproak em Launt rede, sele doatoo ermooticht woare, noch eene aundre natioonale ooda regioonale Sproak to jebrucke en uck eene ooda twee internatioonale Sproake. Bloos wan Velsproakichtjeit voll en gaunz akzeptet es, finje Sproake earen Plautz en onse gloobalisede Welt.

Ut disem Grunt velangt dee UNESCO vonne Oobrichtjeite, vonne UNO-Organisatioone, vonne Birjaschauftsorganisatioone, vonne Bildungs-Institutioone, vonne Beroopsjesalschaufte en von aule Interessegruppe, daut see sich meea doafea ensate, daut aula Sproake, besondasch dee bedroohde, Aunertjanung, Unjastettinj en Schutz jeneete, em individuellem en em jemeenschauftlichem Kontatjst.

Dit kaun praktizet woare derch Initiative enne Bildungswelt, em Cyberspace ooda sest woo em Radius von Schriewe en Lese; uck derch Projatjte, woone bedroohde Sproake bewoare sele en Sproake aus Instrument fe soziale Integratioon ensate; derch daut Unjasetje vom Veheltnis von Sproake en Wirtschauft, von Sproake en enjebornet Weete, von Sproake en Kreatioon. Daut es needich, daut dee Jedanke „Sproake send wichtich!“ aulaweajent no veare jebrocht woat.

Dee 21. Feebua 2008, aulsoo dee neajenda Internatioonala Dach fe Muttasproake, woat eene besondre Bediedinj habe en es uck een paussenda Termin, bett wan Initiative tom Nofearebrinje (Promoote) von Sproake veajestalt woare tjene.

Ons jemeensaumet Ziel es, daut secha jestalt woat, daut linguistische Velfault en Velsproakichtjeit enne Bildungs-, Vewaultungs- en Rajchtsysteeme, en uck em kulturellen Utdruck, enne Medien, em Cyberspace en em Haundel aus wichtich aunjeseene woat en aunertjant es em natioonalen, regioonalen en internatioonalem Jebruck.

Daut Internatioonale Joa fe Sproake 2008 es eene gaunz besondre Jeleajenheit fe groote Schred doahan, dit Ziel to erretje.

* * *

Dee Originaltatjst opp Enjlisch es oppe UNESCO-Siede to finje: Message from Mr Koïchiro Matsuura, Director-General of UNESCO, on the celebration of 2008, International Year of Languages. Von doa es uck daut Bilt von Oomtje Matsuura jenome. Bie dise Ewasatinj hab etj mie zimlich aum Original orientet (...een poa Nominaliserunge stere opp Plautdietsch emma noch...) en hab mie deelwies uck een bet Frieheit jejennt, doamett dee Senn beta to vestone es.