Mittwoch, 26. Dezember 2007

Schmaunt oppe Howajrett




MLU (Mennonite Liars Unlimited)

ooda Schmaund oppe Howajrett

von Jack Thiessen, Winnipeg

"Etj sie seea oam jewast, enn etj sie uck seea ritjch jewese," säd tjeen aundra auls Joe Louis. Dee Jung wisst woavon hee räd, enn daut weet etj, wiels mie daut kratjcht soo jeiht. Enn dit meent: "Daut ritjch senne jeiht bediedend bäta" soo säd Louis, enn etj uck.

Auls etj jung wea, wea daut oam senne noch dolla mood auls vondoag. Joh, daut gauf too dee Tiet sogoa noch oame Prädjasch enn Diakoone, oba see tohlde doafäa uck een huagen Pries: see weare opprejchtijch. Noch eenfacha utjedretjcht: de measchte ritjche Mensche send nijch opprejchtijch, enn seea ritjche Mensche send Schwienäjels, enn aule, soohne manke Bowaschte 500, send aufjebreajde Schwienäjels. Enn nu weet jie. Enn daut säd de Bibel aul ver mie!

Etj hab goot räde, wiels etj aul soohnt ut Erfoahrung weet. Oba nu daut etj soo meea manke bowaschte 600 onlenjs aunjekohme sie, enn etj vesproake hab too vetalle, woo daut doatoo kaum, woa etj daut noch verrem Joahresaufschluss, aulso gaunz aum Zoagelenj vonne 2007 doohne: daut's de Bedinjung enn de Pries, den etj tohle mott fe daut Ritjchsenne enn daut Ritjchbliewe. Dauts de Bedinjung!

Disse Jeschijcht fangt eajentlijch aul ver twintijch Joah aun. Daut Viktor Peetasch, nu aul näjen Joah bowe, too dee Tiet mien basta Frind enn Kollege wea weet Jie. Enn daut etj ahm weens acht Mol daut Joah enne Stäts, woa hee aun Uni. leahd, besocht, weet Jie vleijcht uck; fief Mol emm Somma enn dreemol em Winta.

Enn soo kaum daut, daut auls etj eenmol Enj Juli aune 1987 von Minnesota oppem Huagwajch Numma 59 biem Schemmawoare tridj noh Kanada äwre Jrenz jleppe wull, doa een tjliena krushoaja schwoata Jung noch aune stätsche Sied stund, enn fruag, lieseltjess oba heeflijch, auls etj ahm vleijcht mettnehme wudd. Dee Mensch enn mie säd doatoo: "Nä!", oba dee Mennist enn mie säd: "Nemm ahm mett!"

Etj haud oba noch nijch "Joh" jesajcht, dann haud hee aul gaunz von auleen sijch enn mien Bronco nennjeschlitjcht, enn saut aun miene Sied soo auls wann hee een Deel vom Bronco wea, enn doa aul emma jesäte haud: steil, bescheide enn selwstvestendlijch. Deemootijch wear'a nijch; etj haud je ut ahm noch tjeen Mennist jemoakt, daut sull eascht aules lohta kohme!

Oba etj saut je nu soo haulf enn eene Sementocha, enne Bredulj aulso: etj musst, wann äwahaupt, dissen schwoaten Benjel aun miene Sied, seea boold entweda eene Postmoatjch oppen Hinjarenj backe, enn tridj noh Amerika schetjche, ooda bie de Jrenz soo auls aule Donna leaje, enn ahm eenfach mettnehme. Daut wie Kanädja enn Jrenzsache schratjlijch leaje tjenne uck wann wie Menniste send, wisst etj von miene goode Beziehunge toom MCC. Daut haud de dietscha Konsul, mien Frind Waulta Schmiedehusen enn Cuauhtemoc mie vetalt. Bloos daut see daut aundasch aunjinje: Des Herrn Wille geschehe!

Aulso säde se dann uck fuats aune kanadische Jrenz: "And who is that smart little chap with you?"

"My native buddy!"

"You're on your way."

Wie send unjawäjess; de schwoata Benjel enn etj. Auls etj ahm unjawäjess fruag, waut ahm soo aules scheen jintjch, säd hee: "Soo meea aules, oba aum scheensten jeiht mie daut Golfspäle."

Etj saj too ahm: "Best Du nijch too tjlien omm soo iewrijch Golf too späle?" säd hee bloos: "Watch me, sir!"

Enn soo wear'et dann uck seea boold.

Den näjschten Morje watjcht mie dee tjliene Donna aul tiedijch opp; hee wull goot Howajrett äte, enn dann Golfspäle. Enn wiels mie too dee Tiet daut Golfspäle uck noch soo wijchtijch wea auls dem Kossebock, ooda uck dem Holdemaun de Boat, ooda dem Hohn daut tjreie, ooda dem Mennist de Missjoon, vestund etj, waut mien krushoahja tjliena Frind wull. Biem Golfspäle heat de Sposs opp!

Haud etj junt äwajens vetalt, daut diss tjliene iewaja Hitschheika uck eenen Nohme haud, enn daut diss Nohme, soo säd hee, Tiger Bush wea?

Dee tweede Froag ess: "Kunn hee dann uck eenjamohte Golf späle?"

"You better believe it" säd jana. Enn etj uck.

Dee Tiet, soo auls wie weete, jeiht langsomma wann eena jung ess. Daut lijcht doaraun, daut dee groote Fada enn uck de Duracells enn Gott sienen Big Ben, enn siene jewaultje Uah aulso, noch niea weare, nijch utjeschieaht.

Doamett well etj bloos saje, daut dee easchte poah Joah mett Tiger so scheen jinje, daut see boold vestritjcht weare.

Etj säd scheen jinje, enn meen daut. Tiger späld Golf daut de Schnodda Fiea foot, enn wann hee hanennwada een bät nohleet, dann phoond etj bloos mien Kollege Al Reima opp, enn dann läd Tiger sijch enne Pluche, speajch sijch enne Grauje, sad sijch siene Schildmetz mett "Bush leads to the Woods" doabowe, enn dann jintjch daut reesch too. Dauts nijch, daut Bosche Tiger soo tigga wea, oba hee späld von Hus ut seea goot Golf, enn Reima wea ahm nijch wiet hinjeraun. Etj bejneajd mie too dee Tiet measchtens emma mett dem dredden Plautz; buta enne Vetall, dann jewonn etj meist soo foaken auls etj wull. Soo ess daut. Enn wann jie mie daut nijch jleewe, dann vestoh jie vom Golfspäle weinijch.

Oba tridj noh de Tiet, enn woo dee mett eenst mennisch word, enn daut drock haud. Oba eea wie Tiger aufreise leete, joh, eea Al enn etj ahm nohm Bohnhoff nauhme, von woa aule Ziej noh de Statsjoon "ENJ" foahre, drunk wie dree jemeenschauftlijch toop noch een Aufscheedsbeea, oppem Pine Ridge, enn wiels Al enn etj jegrommde Tjeadels send, gauw wie Tiger noch een bätje Roht, enn uck Jeld: Roht? Soo's dit: "Jung, wann Du toom seea gooden Golfspäla woare wellst, dann mottst du soo schwind auls mäjlijch den Nohme Bosch ooda Bush auflaje, wiels bie dem Nohme jleewt die tjeen Mensch nuscht nijch. De Nohme Bush ess een veloagna Menschenstaum.

Enn waut pessead? Dee Tiger wescht sijch een poah Trohne, läd seine Schildmetz auf, (dee henjt bie Al Reima enn sien tjliene Villa aum Eewa vom Lake Winnipeg), enn dann läd hee uck fuats doabie sienen Nohme Bush auf, enn läd sijch den Nohme Woods too, oba wiels dee Nohmeswatjsel hiea enn Kanada emmahan veeahundat Dohla kost, liehd Al enn etj ahm daut Jeld doatoo.

Waut Al dem Tiger biem Aufscheed noch too saje haud, weet etj nijch. Waut etj oba weet, enn mie doawäjen uck nijch seea wundat, ess daut Tiger mie biem Aufscheed säd: "Ohmtje Thiesse (nu oba aul schmock opp Plautdietsch), etj well mie bedanke. Enn nu eene Bedd: 'Spält wiedahans Golf, enn dentjcht doabie aun mie, oba etj well Weltmeista woare, enn doawäjen hoolt mie bitte dem Al Reima vom Lief, dann jeiht daut schwinda enn jleia, wiels wann dee soo wieda moakt, woat mie dee Mensch noch toom Tjneppel tweschen Been, joh?'

Etj vesproak ahm daut. Dann säd Tiger Woods, dee väja Bosch: "Wann Jie, Oohmtje Thiesse, doafäa sorje woare, daut Al mie nijch doatweschen tjemmt, enn ahm mie vonne Hacke hoole woare, dann woat sijch daut fe Junt eenes Doages, nijch bloos loohne, oba Jie woare jieden Dach junt staut Maltjch mett 2%, Schmaund von de ditjche Sort too de Howajrett leiste tjenne."

Enn kratjcht soo ess daut jeworde: Enn wiels daut vesproakne Jeld jiedet haulwe Joah ernoa toonauhm, leewa jesajcht toonemmt, läd etj, soo auls daut aule wijchtje Mensche, enn uck Mennoniete doohne enn moake, eene Stiftung, vleijcht uck Steftung aun, aulso een Foundation, enn disse rannd bäta enn jleia enn woat schwinda auls eene elloagsche Arbus groot enn jrata: Disse Steftung jefft'et nu aul opp dree Städe: dijchtbie Steinbach, dijchtbie Abbotsford enn dann uck enne Boaj dijchtbie Denver, enn Colorado aulsoo:

Enn disse Steftung heet gauns schlijcht enn eenfach, oba opprejchtijch:

MLU (Mennonite Liars Unlimited)

* * *

Dise Jeschicht laus etj vondoag zemorjens en eene Email von Jack Thiessen -- musst mie meist dootlache! Aus etj moatjd, daut etj doch noch lewd, froch etj Thiesse, auf etj dise Jeschicht en mien Tweebak-Blog doone kaun. Hee schreef tridj: "Joh, leewa Frind Peete, Blog mie enn miene Jeschijcht bett de Schnodda Fiea foht!" Bie soo eene Auntwot haft eena daut Jefeel, daut Wiehnachte es -- Dankscheen, leewa Frint Jack!

Sonntag, 16. Dezember 2007

Tiet frat Leew













* * *

Lot mie toch oppe Tjast von eenem Hoat
Mett eenem Hindanis! Leew es nich Leew
Dee aundasch woat, wan aundret aundasch woat
En nojefft aus dee Schuwlod eenem Schleef!

Oh ne, see es een ennjepoldet Iesa
En woat vom stoatjsten Boll nich rutjerete
See es een Stern, fe Wajch en Tiet een Wiesa
Man sitt se nich, en kaun se nich vejete!

Wan Tiet dee Leew frat aus dee Sans daut Hej
Soo schient et - roode Leppe woare blaus! -
Schniede Dach en Stund dee Leew nich twej
Dee Leew sajcht: Waus! Uck aum Enj noch sajcht’se: Waus!

Wan mie wea wist, daut faulsch es waut etj schreef
Es dit nich Tint, dan jefft et tjeene Leew!

* * *

Dit es Shakespeare sien Sonett 116 -- haud etj ver een poa Joa mol opp Plautdietsch ewasat, jefellt mie emma noch. Besondasch vondoag, aum dredden Advent. Leew bruckt Tiet, Leew mott wausse, opp Leew mottst wachte tjene... En Leew kaun uck soo schmock aus Sonett 18 senne....

Sonntag, 9. Dezember 2007

Chris Cox, Mark Twain, ...


Ver een poa Doag jintj dee Norecht derche Welt, daut Chris Cox ut Kanada...

Oba tom Jletj: Hee lewt! Hee es jesunt en aum Lewe, daut we bloos eene Vewatjslij. Trurich en jletjlich tojlitj! Dit hia schreef dee junga en lewendja Chris Cox ut Kanada jistre bie Plautdietsch-L aun aula Lesa:

Leewe Plautdietsche,

ekj well je mau schwind mol waut schriewen, doamet Ji aula weeten, daut ekj noch emma aum Läwen si! Jo, ekj doo hia opp disen Eadbaul noch emma plautfootig 'romzaublen, soo goot aus daut mau afens jeiht -- doarom bruk Ji junt aul nuscht kjemmren!

Een Poa Doag trigj es een aundra Jung von Saskatchewan platzlich jestorwen, waut meist kraikt dän selstjen Nomen haud aus ekj, un daut word dann en Kaunada wiet un breed bekauntjemöakt. Ekj jleew, doawäajen gauf et een kjlienet Messveständnis. Mi kjemmt daut nu soo väa, daut es je meist kraikt soo aus Mark Twain e'mol säd: wann de Lied doa aula meenen, ekj si jestorwen, dan es daut je mau bloos äwadräwen worden -- uk e'mol sea!

Na jo, schoden deed daut aulatoop nuscht, un ekj si dankboa, daut et hia soone Menschen jefft, waut sikj wudden Tiet nähmen, aun miene Frind un Frindschoft to denkjen wan doa mol waut passiat wea. Nu mott ekj mi doaväa bloos noch väl dolla freien, daut ekj noch soon harrlichen Wintadag, soo's daut vondöag hia en Edmonton jefft, erfoahren kaun!

Lot et Junt aula scheen gohnen!

Chris Cox es escht 24 Joa oolt, oba hee we enne eschte Halft vonne 90ja Joare dee eschta oppe Welt, woona eene Internet-Homepage opp Plautdietsch en ewa Plautdietsch mok. Uck daut plautdietsche Email- en Diskussioonsforum em Internet Plautdietsch-L haft Chris mol toop mett Ruben Ap aunjefonge -- eene wundaboare Sach, Kompliment! Mott Chris onbedinjt mol froage, auf hee nich bie dee Plautdietsch Wikipedia mettmoake well!?...

Sonntag, 2. Dezember 2007

Samstag, 1. Dezember 2007

Ons Lexikon

Daut moakt eenfach Spos, doa benne to lese: Daut niee Lexikon der plautdietschen Sprichwörter, Gedichte, Rätsel und Lieder es een gaunz besondret Bok! Tajana Klassner ut Warendorf haft aul ver vele Joare manke Plautdietsche em Altai jesaumelt en jesaumelt en oppjeschrewe, uck lota dan hia en Dietschlaunt pienich wieda oppjeschrewe, wan en woo uck emma see waut to here tjrech. Nu haft Heinrich Siemens ut Bonn daut schmock to eenem Bok toopjestalt (meist 300 Siede!) en ewa sien nia Verlag mettem Nome Tweeback rutjebrocht. (Oba Lied!, haft hee sich dem Nome bie mienem Blog hia jetjlamt!? Endoont! Tweebak kaun sich jiedra nane, schließlich et wie daut je uck aula jern. Weens meist aula!...)


Noch eene Predicht








* * *

Bruck dem Dach
Breatj daut Dak
Lot die rauf en sie mol ruhjch
Brucks nich stehne
Hee sitt dien Sehne
Lat sich Tiet en tjitjt die aun

Sto opp en schauf
Bruck dem Dach
Es nich schwoa fe ahm to saje
Bloos daut Tjlame
Em Jewesse
Jeit doamett nich wajch

Sehn, sajcht hee
Dee Schult es fot
Etj nehm aules opp mien Ridje
Nu sto opp
Wausch dien Kopp
Stoatj dien Hoat mett ajchte Leew

* * *

Dit Jedicht haft vondoag "anonym" aus Kommentar bie mienem Blogpost Bruck dem Dach jeschrewe. Jefellt mie! Velangt waut von mie, soo, aus daut es, wan du eene goode Predicht hescht: Daut es nich emma maklich, oba du weetst jenau, daut du jemeent best... (Dee Link no Markus 2 we em Original nich enjebut, dee Schriewwies hab etj aune Plautdietsch FRIND Schriewwies aunjepausst.)