Mittwoch, 26. Dezember 2007

Schmaunt oppe Howajrett




MLU (Mennonite Liars Unlimited)

ooda Schmaund oppe Howajrett

von Jack Thiessen, Winnipeg

"Etj sie seea oam jewast, enn etj sie uck seea ritjch jewese," säd tjeen aundra auls Joe Louis. Dee Jung wisst woavon hee räd, enn daut weet etj, wiels mie daut kratjcht soo jeiht. Enn dit meent: "Daut ritjch senne jeiht bediedend bäta" soo säd Louis, enn etj uck.

Auls etj jung wea, wea daut oam senne noch dolla mood auls vondoag. Joh, daut gauf too dee Tiet sogoa noch oame Prädjasch enn Diakoone, oba see tohlde doafäa uck een huagen Pries: see weare opprejchtijch. Noch eenfacha utjedretjcht: de measchte ritjche Mensche send nijch opprejchtijch, enn seea ritjche Mensche send Schwienäjels, enn aule, soohne manke Bowaschte 500, send aufjebreajde Schwienäjels. Enn nu weet jie. Enn daut säd de Bibel aul ver mie!

Etj hab goot räde, wiels etj aul soohnt ut Erfoahrung weet. Oba nu daut etj soo meea manke bowaschte 600 onlenjs aunjekohme sie, enn etj vesproake hab too vetalle, woo daut doatoo kaum, woa etj daut noch verrem Joahresaufschluss, aulso gaunz aum Zoagelenj vonne 2007 doohne: daut's de Bedinjung enn de Pries, den etj tohle mott fe daut Ritjchsenne enn daut Ritjchbliewe. Dauts de Bedinjung!

Disse Jeschijcht fangt eajentlijch aul ver twintijch Joah aun. Daut Viktor Peetasch, nu aul näjen Joah bowe, too dee Tiet mien basta Frind enn Kollege wea weet Jie. Enn daut etj ahm weens acht Mol daut Joah enne Stäts, woa hee aun Uni. leahd, besocht, weet Jie vleijcht uck; fief Mol emm Somma enn dreemol em Winta.

Enn soo kaum daut, daut auls etj eenmol Enj Juli aune 1987 von Minnesota oppem Huagwajch Numma 59 biem Schemmawoare tridj noh Kanada äwre Jrenz jleppe wull, doa een tjliena krushoaja schwoata Jung noch aune stätsche Sied stund, enn fruag, lieseltjess oba heeflijch, auls etj ahm vleijcht mettnehme wudd. Dee Mensch enn mie säd doatoo: "Nä!", oba dee Mennist enn mie säd: "Nemm ahm mett!"

Etj haud oba noch nijch "Joh" jesajcht, dann haud hee aul gaunz von auleen sijch enn mien Bronco nennjeschlitjcht, enn saut aun miene Sied soo auls wann hee een Deel vom Bronco wea, enn doa aul emma jesäte haud: steil, bescheide enn selwstvestendlijch. Deemootijch wear'a nijch; etj haud je ut ahm noch tjeen Mennist jemoakt, daut sull eascht aules lohta kohme!

Oba etj saut je nu soo haulf enn eene Sementocha, enne Bredulj aulso: etj musst, wann äwahaupt, dissen schwoaten Benjel aun miene Sied, seea boold entweda eene Postmoatjch oppen Hinjarenj backe, enn tridj noh Amerika schetjche, ooda bie de Jrenz soo auls aule Donna leaje, enn ahm eenfach mettnehme. Daut wie Kanädja enn Jrenzsache schratjlijch leaje tjenne uck wann wie Menniste send, wisst etj von miene goode Beziehunge toom MCC. Daut haud de dietscha Konsul, mien Frind Waulta Schmiedehusen enn Cuauhtemoc mie vetalt. Bloos daut see daut aundasch aunjinje: Des Herrn Wille geschehe!

Aulso säde se dann uck fuats aune kanadische Jrenz: "And who is that smart little chap with you?"

"My native buddy!"

"You're on your way."

Wie send unjawäjess; de schwoata Benjel enn etj. Auls etj ahm unjawäjess fruag, waut ahm soo aules scheen jintjch, säd hee: "Soo meea aules, oba aum scheensten jeiht mie daut Golfspäle."

Etj saj too ahm: "Best Du nijch too tjlien omm soo iewrijch Golf too späle?" säd hee bloos: "Watch me, sir!"

Enn soo wear'et dann uck seea boold.

Den näjschten Morje watjcht mie dee tjliene Donna aul tiedijch opp; hee wull goot Howajrett äte, enn dann Golfspäle. Enn wiels mie too dee Tiet daut Golfspäle uck noch soo wijchtijch wea auls dem Kossebock, ooda uck dem Holdemaun de Boat, ooda dem Hohn daut tjreie, ooda dem Mennist de Missjoon, vestund etj, waut mien krushoahja tjliena Frind wull. Biem Golfspäle heat de Sposs opp!

Haud etj junt äwajens vetalt, daut diss tjliene iewaja Hitschheika uck eenen Nohme haud, enn daut diss Nohme, soo säd hee, Tiger Bush wea?

Dee tweede Froag ess: "Kunn hee dann uck eenjamohte Golf späle?"

"You better believe it" säd jana. Enn etj uck.

Dee Tiet, soo auls wie weete, jeiht langsomma wann eena jung ess. Daut lijcht doaraun, daut dee groote Fada enn uck de Duracells enn Gott sienen Big Ben, enn siene jewaultje Uah aulso, noch niea weare, nijch utjeschieaht.

Doamett well etj bloos saje, daut dee easchte poah Joah mett Tiger so scheen jinje, daut see boold vestritjcht weare.

Etj säd scheen jinje, enn meen daut. Tiger späld Golf daut de Schnodda Fiea foot, enn wann hee hanennwada een bät nohleet, dann phoond etj bloos mien Kollege Al Reima opp, enn dann läd Tiger sijch enne Pluche, speajch sijch enne Grauje, sad sijch siene Schildmetz mett "Bush leads to the Woods" doabowe, enn dann jintjch daut reesch too. Dauts nijch, daut Bosche Tiger soo tigga wea, oba hee späld von Hus ut seea goot Golf, enn Reima wea ahm nijch wiet hinjeraun. Etj bejneajd mie too dee Tiet measchtens emma mett dem dredden Plautz; buta enne Vetall, dann jewonn etj meist soo foaken auls etj wull. Soo ess daut. Enn wann jie mie daut nijch jleewe, dann vestoh jie vom Golfspäle weinijch.

Oba tridj noh de Tiet, enn woo dee mett eenst mennisch word, enn daut drock haud. Oba eea wie Tiger aufreise leete, joh, eea Al enn etj ahm nohm Bohnhoff nauhme, von woa aule Ziej noh de Statsjoon "ENJ" foahre, drunk wie dree jemeenschauftlijch toop noch een Aufscheedsbeea, oppem Pine Ridge, enn wiels Al enn etj jegrommde Tjeadels send, gauw wie Tiger noch een bätje Roht, enn uck Jeld: Roht? Soo's dit: "Jung, wann Du toom seea gooden Golfspäla woare wellst, dann mottst du soo schwind auls mäjlijch den Nohme Bosch ooda Bush auflaje, wiels bie dem Nohme jleewt die tjeen Mensch nuscht nijch. De Nohme Bush ess een veloagna Menschenstaum.

Enn waut pessead? Dee Tiger wescht sijch een poah Trohne, läd seine Schildmetz auf, (dee henjt bie Al Reima enn sien tjliene Villa aum Eewa vom Lake Winnipeg), enn dann läd hee uck fuats doabie sienen Nohme Bush auf, enn läd sijch den Nohme Woods too, oba wiels dee Nohmeswatjsel hiea enn Kanada emmahan veeahundat Dohla kost, liehd Al enn etj ahm daut Jeld doatoo.

Waut Al dem Tiger biem Aufscheed noch too saje haud, weet etj nijch. Waut etj oba weet, enn mie doawäjen uck nijch seea wundat, ess daut Tiger mie biem Aufscheed säd: "Ohmtje Thiesse (nu oba aul schmock opp Plautdietsch), etj well mie bedanke. Enn nu eene Bedd: 'Spält wiedahans Golf, enn dentjcht doabie aun mie, oba etj well Weltmeista woare, enn doawäjen hoolt mie bitte dem Al Reima vom Lief, dann jeiht daut schwinda enn jleia, wiels wann dee soo wieda moakt, woat mie dee Mensch noch toom Tjneppel tweschen Been, joh?'

Etj vesproak ahm daut. Dann säd Tiger Woods, dee väja Bosch: "Wann Jie, Oohmtje Thiesse, doafäa sorje woare, daut Al mie nijch doatweschen tjemmt, enn ahm mie vonne Hacke hoole woare, dann woat sijch daut fe Junt eenes Doages, nijch bloos loohne, oba Jie woare jieden Dach junt staut Maltjch mett 2%, Schmaund von de ditjche Sort too de Howajrett leiste tjenne."

Enn kratjcht soo ess daut jeworde: Enn wiels daut vesproakne Jeld jiedet haulwe Joah ernoa toonauhm, leewa jesajcht toonemmt, läd etj, soo auls daut aule wijchtje Mensche, enn uck Mennoniete doohne enn moake, eene Stiftung, vleijcht uck Steftung aun, aulso een Foundation, enn disse rannd bäta enn jleia enn woat schwinda auls eene elloagsche Arbus groot enn jrata: Disse Steftung jefft'et nu aul opp dree Städe: dijchtbie Steinbach, dijchtbie Abbotsford enn dann uck enne Boaj dijchtbie Denver, enn Colorado aulsoo:

Enn disse Steftung heet gauns schlijcht enn eenfach, oba opprejchtijch:

MLU (Mennonite Liars Unlimited)

* * *

Dise Jeschicht laus etj vondoag zemorjens en eene Email von Jack Thiessen -- musst mie meist dootlache! Aus etj moatjd, daut etj doch noch lewd, froch etj Thiesse, auf etj dise Jeschicht en mien Tweebak-Blog doone kaun. Hee schreef tridj: "Joh, leewa Frind Peete, Blog mie enn miene Jeschijcht bett de Schnodda Fiea foht!" Bie soo eene Auntwot haft eena daut Jefeel, daut Wiehnachte es -- Dankscheen, leewa Frint Jack!

Sonntag, 16. Dezember 2007

Tiet frat Leew













* * *

Lot mie toch oppe Tjast von eenem Hoat
Mett eenem Hindanis! Leew es nich Leew
Dee aundasch woat, wan aundret aundasch woat
En nojefft aus dee Schuwlod eenem Schleef!

Oh ne, see es een ennjepoldet Iesa
En woat vom stoatjsten Boll nich rutjerete
See es een Stern, fe Wajch en Tiet een Wiesa
Man sitt se nich, en kaun se nich vejete!

Wan Tiet dee Leew frat aus dee Sans daut Hej
Soo schient et - roode Leppe woare blaus! -
Schniede Dach en Stund dee Leew nich twej
Dee Leew sajcht: Waus! Uck aum Enj noch sajcht’se: Waus!

Wan mie wea wist, daut faulsch es waut etj schreef
Es dit nich Tint, dan jefft et tjeene Leew!

* * *

Dit es Shakespeare sien Sonett 116 -- haud etj ver een poa Joa mol opp Plautdietsch ewasat, jefellt mie emma noch. Besondasch vondoag, aum dredden Advent. Leew bruckt Tiet, Leew mott wausse, opp Leew mottst wachte tjene... En Leew kaun uck soo schmock aus Sonett 18 senne....

Sonntag, 9. Dezember 2007

Chris Cox, Mark Twain, ...


Ver een poa Doag jintj dee Norecht derche Welt, daut Chris Cox ut Kanada...

Oba tom Jletj: Hee lewt! Hee es jesunt en aum Lewe, daut we bloos eene Vewatjslij. Trurich en jletjlich tojlitj! Dit hia schreef dee junga en lewendja Chris Cox ut Kanada jistre bie Plautdietsch-L aun aula Lesa:

Leewe Plautdietsche,

ekj well je mau schwind mol waut schriewen, doamet Ji aula weeten, daut ekj noch emma aum Läwen si! Jo, ekj doo hia opp disen Eadbaul noch emma plautfootig 'romzaublen, soo goot aus daut mau afens jeiht -- doarom bruk Ji junt aul nuscht kjemmren!

Een Poa Doag trigj es een aundra Jung von Saskatchewan platzlich jestorwen, waut meist kraikt dän selstjen Nomen haud aus ekj, un daut word dann en Kaunada wiet un breed bekauntjemöakt. Ekj jleew, doawäajen gauf et een kjlienet Messveständnis. Mi kjemmt daut nu soo väa, daut es je meist kraikt soo aus Mark Twain e'mol säd: wann de Lied doa aula meenen, ekj si jestorwen, dan es daut je mau bloos äwadräwen worden -- uk e'mol sea!

Na jo, schoden deed daut aulatoop nuscht, un ekj si dankboa, daut et hia soone Menschen jefft, waut sikj wudden Tiet nähmen, aun miene Frind un Frindschoft to denkjen wan doa mol waut passiat wea. Nu mott ekj mi doaväa bloos noch väl dolla freien, daut ekj noch soon harrlichen Wintadag, soo's daut vondöag hia en Edmonton jefft, erfoahren kaun!

Lot et Junt aula scheen gohnen!

Chris Cox es escht 24 Joa oolt, oba hee we enne eschte Halft vonne 90ja Joare dee eschta oppe Welt, woona eene Internet-Homepage opp Plautdietsch en ewa Plautdietsch mok. Uck daut plautdietsche Email- en Diskussioonsforum em Internet Plautdietsch-L haft Chris mol toop mett Ruben Ap aunjefonge -- eene wundaboare Sach, Kompliment! Mott Chris onbedinjt mol froage, auf hee nich bie dee Plautdietsch Wikipedia mettmoake well!?...

Sonntag, 2. Dezember 2007

Samstag, 1. Dezember 2007

Ons Lexikon

Daut moakt eenfach Spos, doa benne to lese: Daut niee Lexikon der plautdietschen Sprichwörter, Gedichte, Rätsel und Lieder es een gaunz besondret Bok! Tajana Klassner ut Warendorf haft aul ver vele Joare manke Plautdietsche em Altai jesaumelt en jesaumelt en oppjeschrewe, uck lota dan hia en Dietschlaunt pienich wieda oppjeschrewe, wan en woo uck emma see waut to here tjrech. Nu haft Heinrich Siemens ut Bonn daut schmock to eenem Bok toopjestalt (meist 300 Siede!) en ewa sien nia Verlag mettem Nome Tweeback rutjebrocht. (Oba Lied!, haft hee sich dem Nome bie mienem Blog hia jetjlamt!? Endoont! Tweebak kaun sich jiedra nane, schließlich et wie daut je uck aula jern. Weens meist aula!...)


Noch eene Predicht








* * *

Bruck dem Dach
Breatj daut Dak
Lot die rauf en sie mol ruhjch
Brucks nich stehne
Hee sitt dien Sehne
Lat sich Tiet en tjitjt die aun

Sto opp en schauf
Bruck dem Dach
Es nich schwoa fe ahm to saje
Bloos daut Tjlame
Em Jewesse
Jeit doamett nich wajch

Sehn, sajcht hee
Dee Schult es fot
Etj nehm aules opp mien Ridje
Nu sto opp
Wausch dien Kopp
Stoatj dien Hoat mett ajchte Leew

* * *

Dit Jedicht haft vondoag "anonym" aus Kommentar bie mienem Blogpost Bruck dem Dach jeschrewe. Jefellt mie! Velangt waut von mie, soo, aus daut es, wan du eene goode Predicht hescht: Daut es nich emma maklich, oba du weetst jenau, daut du jemeent best... (Dee Link no Markus 2 we em Original nich enjebut, dee Schriewwies hab etj aune Plautdietsch FRIND Schriewwies aunjepausst.)

Montag, 26. November 2007

Eene Predicht

En eene Email von Jack Thiessen laus etj vondoag disen Rudy Wiebe Tajtst hia:

* * *

Enn eenmol, oba bloos eenmol stund een Indiauna Heiptlinj, mett Fadre rommen Kopp enn delenjd sien langen Ridje soo auls enn eenem Bildabuak hinjre Kaunzel ver dee Pracht-Orjel-Piepe. Hee hoof siene Oarms breet opp, soo daut de lange Frense von siene witte Ladajack langsom fäjde, enn dann vetald hee ons, woo de Tjennitj George enn de Tjeenijen Elisabeth vom Buckingham Paulaust ahm enjelohde haude. Auls hee doa wea haud hee ahn jefroagt, auls see aun Gott jleewde. Enn de Tjeenijen haud too ahm jesajcht: "Joh, daut doo wie!"

De groote Tjoatjch explodead mett Klautsche, Weifle enn Piepe! Etj haud soowaut noch niemols verhäa enn eene Tjoatjch jeheat, oba dit wea soo vebleffend; vleijcht muak etj sogoa mett: enn London, Enjlaund, de groote Hauptstaudt vom Enjlischen Weltritjch, dee auls Sieja jefieaht worde nohm jratzten Tjrijch enne Weltjeschijcht, London, woa Oohmtje Winston Churchill
räd, enn woa dee Big Ben noch emma derjch de gaunze Welt tjlinjad, enn derjch den gaunzen Tjrijch jebimmelt haud, doa em Buckingham Palace jleewde de Tjeenijen enn de Tjennitj aun Gott! Woo kunn soohn tjlienet Bauljch von eenem saskatchewanschen Mennonitenbosch dann nijch uck jleewe?

Diss kanadischa Indieaunaheiptlinj unja mie hinjre Kaunzel enne Tjoatjch enn St. Giles, Patron vonne Tjräpels, enn dee haud mett ahn jerät, enn dann foll mie daut platzlijch bie, daut wann diss Maun, ahn eene soohne Froag jestallt haud, dann musste see bie de Woahrheit bliewe. Hee jintjch nijch doa enne Tjoatjch 'eromm enn oakad mett de Oarms enn schreajch nijch 'romm; hee räd ruhijch mett eene jettlijche Wirde, enn hee bruckt nijch bloare ooda dreiwe soo auls de Evangeliste; hee vetald die waut ahm pessead wea, enn dann wisst du. Hee haud jefroagt, enn de Tjeenijen haud perseenlijch jesajcht, "Joh."

* * *

"Soo schrift daut eehemolje Bauljch utem saskatchewanschen Mennonietenbosch aka Rudy Wiebe!", schreef mie Jack Thiessen en eene Email vom 25.11.07, woo dan dee Wiebe-Ewasatinj, woone bowe to lese es, uck benne we. Jack Thiessen (Winnipeg) haft Rudy Wiebe sien nieet Bok mettem Titel Of This Earth opp Plautdietsch ewasat en gauf mie dee Erlaubnis, disem Utschnett hia em Blog nenn to stale. Bie RandomHouse.ca (oppe Websied fe Wieb sien Bok) kaun maun utem enjlischen Original disen Prologue-Utschnett lese:

“Nu es et Tiet,” my mother would say in the Russian Mennonite Low German our family always spoke together. Now it is time. And my father would get up to wrap his bare feet in footcloths and pull on his felt boots with rubbers over them, hook his heavy mackinaw and fur cap off the pegs by the door and go outside with the neighbour we were visiting. [...]

Freitag, 16. November 2007

Koddrich en lostich...

Hia send een poa Bilda von latsten Meddweatj - aus wie onsen Voda (Hauns Wiens ut Moajnau, Molosch) begrowde, en dan noch eene Tiet lang mett Mutta, Frind en Jeschwista toop were. Daut gauf vel Trua, Leew en Hopninj to speare...

Sonntag, 11. November 2007

Plattdeutsche Buchmesse 2007


Meddel en Hamburg es jieda Joa em Novamba dee nadadietsche Literatua-Welt gaunz oppjereajcht: Dee 10. Plattdeutsche Buchmesse we ditjoa schult! Dise weltwiet jratste nadadietsche Bok-Tjast haft von Joa to Joa emma meea niee Titel, Verleger -- en Mensche, woone sich doafea entressere. Jistre en vondoag were dee Deare op fe aula, woone waut freschet lese, seene ooda here wulle. Dachewa gauf daut veschiedne Lesinje mett bekaunde nadadietsche Schreftstala.

Dee Collage wist een poa Bilda vonne Eröffnung aum Friedach, aum 9. Novamba 2007. Etj we doa mett Anne en wie troffe doa uck aundre Plautdietsche, t. B. Hendritj Siemens. Oppem Foto enne Medd vonne Collage steit hee toop mett Dr. Reinhard Goltz, dem Leida vom INS en President vom BfN. Goltz we uck Metjliet bie dee Jury, woone daut "Plattdeutsches Buch des Jahres" bestemmde en wearent dee Feia aum Friedach oppenowent bekaunt gauwe:

Daut Bok Ebbe un Hehn von Birgit Lemmermann schildat dee Erlewnisse vom 13-joaschen Thadde, woona sich vom Tjint tom Jugentlichen entwetjelt. Mank Femilje, School, Jefeele en Dreem lewt dee junga Tjedel sien gaunz en goa nich ooltmoodschet Lewe en finjt aulahaunt ut - uck weajen eene gaunz besondre Mejal... Dee Jury lowd nich bloos daut literarisch Besondre en Goode aun disem Bok. Uck dee Illustratioone send butajeweenlich entressaunt en schmock jeworde! Dee Lemmamaunsche (dee Autorin) schreef extra fe ons Plautdietsche eene Widmung em Bok nenn! Daut Bok steit nu en Detmold em Plautdietsch-Kentooa em Regal. Bestale kaun maun daut uck ewa Amazon.

Daut nadadietsche Bok-Fast en dee Bok-Pries woare jieda Joa vonne Carl-Töpfer-Stiftung jesponsat. (Dee Tapasch motte zimlich jescheide Mensche senne!...)

Sonntag, 4. November 2007

Wiki, 4711, Keloon


Jistre oppenowent troffe sich Wikipedia-Mensche biem Stammtisch Köln. Wiels mie dee Wikipedia seea jefellt en wiels etj dise Opne en Friee Enzyklopeedie uck fe miene ejne Interesse emma meea bruck, niesched etj een bet en besocht eenfach mol disem Staumdesch. Entressaunte Mensche. Een poa Kontakte jemoakt, dee bestemmt uck fe dee Plautdietsche Wikipedia von Nutze senne woare...

Aus etj oppem Wajch nohus we, docht etj doarewa no, woo dee Staut Köln ejentlich opp Plautdietsch heet: Köln? Keloon? Aundasch? En woo heet ejentlich daut feine Wota mette Zohl 4711 opp Plautdietsch: Eau de Cologne? Одеколон? Oontjekoloontje? Keloonschet Wota? Endoont. Enne Wikiwelt es aules meajlich. Meist aules...

Daut Bilt bowe es een Cafe en eenem grooten Kino, irjentwoo tweschen Keloon en Paris, utem Somma 2007.

Sonntag, 28. Oktober 2007

Hezhgrul, Schlorre, Balalaika







Kruft 2007. Jieda Joa em Oktooba dee latsta Sinowent: Dan es dee plautdietsche Welt to eenem kulturellen Trafe enne Vulkanhalle von Kruft enjelodt. Dise Staut licht irjentwoo tweschen Neuwied en Koblenz, nich wiet von Bonn, woo dee aktive en kreative Tina Wedel wohnt.

Tina haft disen Plautdietscha Nomeddach (jistre aum 27.10.07) nu aul tom dredden Mol organiset -- toop mett eare Bonna Grupp en en Kooperatioon mette Plautdietsch-Freunde e.V. Uck ditmol gauf daut wada een entressauntet en buntet Prograum mett vel Musitj, Sketche, Leeda en Jedichta. Uck "ooltmoodsche" mennische Tjleeda worde wada presentet, niee Betja, CDs en Bilda were to tjeepe, en fresche Tweebak fehlde nich. Hia kunn soo maunch eena sich mol wada soo rechtich "tussich" feele...

Oppe Fotos (von bowe no unje): Daut niee Bok von Tatjana Klassner en Heinrich Siemens utem Tweeback-Verlag, Tina Wedel mett Mikro en mett Frind oppe Behn, dee Schlorre-Grupp biem Daunze, twee oole Frind biem Musizere, Hezhgrul Peeta Brun halpt ons dentje, daut wie Mensche send, Hannah Siemens schmenjt fresche Tweebak, woone Marina Jaunze noch vegone Nacht jebakt haud...

Dienstag, 16. Oktober 2007

Carlos Reygadas


Dis Mexa (ooda beta: Mexikauna?) es wertjlich een entressaunta en sondaboara Mensch: Kaun selwst tjeen Plautdietsch, oba moakt eenen Film opp Plautdietsch! En dan noch waut fe eenen!!!

Carlos Reygadas sien Kinofilm Stellet Licht haft nich bloos oppe Premiere en Cannes eenen Pries en seea goode Kritik jetjreaje. Uck opp veschiedne aundre internationale Film-Festivals es dit schmocke en stelle "mennische" Kunstwoatj aul jewese - en dee Zeitunge schreewe en schriewe Goodet en soogoa seea Goodet! Nu grods es dee Jury vom Filmfast en Chicago gaunz bejeistat, soo aus enne El Paso Times (opp spanisch) ooda enne Chicago Sun-Times (opp enjlisch) to lese es. Reygadas sien Stellet Licht tjricht doa nu grods dem Gold Hugo. (Von disem Tia hab etj verhea noch nuscht jehet, wan etj opprechtich sie...)

Endoont. Etj bliew jespaunt, auf ons Mexa daut noch bettem Stella Oska en Hollywood schauft - wensche wudd etj ahm (en ons!) daut!!!

Interwju mett Carlos Reygadas: Daut Foto bowe mok etj aum 22. Mei ditjoa en Cannes, kort verre Weltpremiere von Stellet Licht. Wan onse plautdietsche Lied interwjut worde, dan deede dee uck opp Plautdietsch rede, en etj haud dee feine Jeleajenheit daut opp Enjlisch to ewasate. Ooda omjedreit. Oba hopentlich nich vedreit...

Freitag, 12. Oktober 2007

To stell fe Hollywood?


Opp disem Bilt freie sich Tjnals Waul (Cornelio Wall, linjsch von mie) en Mika (Maria) Pankratz opp dee Premiere von Stellet Licht en Cannes aum 22. Mei 2007. Daut we een scheena Dach! En dee 24. Feebua 2008 woat vleicht uck een sonnja Dach, wiels: Dise Weatj haft daut Launt Mexiko dem Carlos Reygadas sien Kino-Woatj offiziell fe eene Oscar-Nominierung en Hollywood veajeschloage - enne Kategorie Basta framdsproakja Film.

Von vondoag aun es Stellet Licht enne Kinos en Mexiko to seene, boolt uck en aundre Lenda. Stellet Licht es dee eschta internationala plautdietscha Kinofilm. Dee enjlischa Titel es Silent Light, dee spaunscha Luz silenciosa. Doamett dee nich-plautdietsche Lied uck vestone, waut en disem Film jesajcht woat, rant unje em Bilt emma dee laundessproakja Tatjst mett.

Dit Foto (bowe) es von Hendritj (Heinrich) Siemens ut Bonn. Hee es dee nia President von Plautdietsch-Freunde e.V. en we em Mei 2007 uck en Cannes doabie. Meea opp Hochdietsch uck bie Stella Oska.

Samstag, 6. Oktober 2007

Dee Droom vom Zockaboom













* * *

To vel Koffe? To vel Tee?
Wea weet, daut woat vleicht uck een Droom
Jewese senne
Dee Klock, dee jeit nu aul opp dree
Etj schweet, etj dreem, mien
Oppjeweeldet Hoat
Daut puttat aus een Framda aune Dea
Wea weet, daut sie vleicht uck
Etj selwst! Etj schlop
Etj kom em Droom nohus no mie
Etj dreem Jeschichte utem ejnen Lewe
Dee noch niemols soo pessiet send
Dreem von Leew en Angst en Jefft en Torte
Dreem von Fiend en Frind en aula Sorte
Zockabeem!
Een Biet Broot mett Solt en Zipple
To vel Koffe? To vel Tee?
Wea weet, daut woat vleicht uck dee
Zockaboom jewese senne
Dee Zockaboom doa bute verre Dea
Jo, soone Beem, dee wosse aul en miene
Russlauntdietsche Dreem
En haude dee doa aundre Bleda
Soo pusd dee Wint doch meist soo grulich
Derche Asta
Wan et Nacht we
Rand wie fot
En sochte deep en onse Dreem
Wacholdabeem en funge emma bloos
Dee Notle
Wie watje opp mett Koppweedoag
Dit send aundre Siede
Aundre Bleda
Bute schniet et, Blott es aune Reda
Bute woat et wada dunkel
Bute! Benne oba schient dee Sonn
En schient to dach, to stell, to heet
Etj schweet, etj dreem, mien
Framdet Hoat ut Holt well nenn, well rut
Daut puttat aune Dea
Woon Droom, woon Boom
Opp woone Sied, opp woonem Blaut
Daut es nu aula derchenaunda
Etj bruck noch een bet Tiet
Sajcht eene Stemm
Schlop moa, schlop moa
Es doch aules haulf soo schlemm
Schlop en dreem, en lew dien Droom
Von janem Zockaboom

* * *

Dit Jedicht we aul mol em Novamba 2005 publizet - uck bie Plautdietsch-L. Bowe oppem Bilt es daut Cover vonne Numma 17 vonne Tietschreft Plautdietsch FRIND to seene...

Wea weet...











* * *

Wie stone jieda Dach opp
Wie habe daut emma soo drock
En daut, waut wie doone
Daut mott sich uck loone
Dee Welt saul doch seene
Daut Goode en Scheene
Bie ons!

Opp Oabeit schweet wie ons meed
Send pienich en emma reed
En daut, waut wie doone
Daut mott sich uck loone
Dee Boss saul doch seene
Daut Goode en Scheene
Bie ons!

Nomeddach kohm wie nohus
En Oabeit finj wie uck tus
En daut, waut wie doone
Daut mott sich uck loone
Dee Fru saul doch seene
Daut Goode en Scheene
Bie ons!

Aum Sindach go wie to Tjoatj
Wie spende fe een goodet Woatj
En daut, waut wie doone
Daut mott sich uck loone
Ons Gott saul doch seene
Daut Goode en Scheene
Bie ons!

En dan send wie uck mol oolt
Dee latste Stund tjemmt dan boolt
Wie tjene nuscht doone
Waut woat sich nu loone?
Es nu noch to seene
Daut Goode en Scheene
Bie ons?

Wea weet...

* * *

Tom eschten Mol publizet bie Plautdietsch-L, Oostre 2000 - see uck Ewasatinj opp Nadadietsch ("KEEN WEETT...", von Ron Hahn ut Seattle/USA)

Tom Bilt bowe: Jistre sach etj en Aachen dem Film Ratatouille. En disem schmocken Kinokomplex honge uck Filmposter fe Die Vorahnung mett Sandra Bullock. Etj mok een Foto vom Plakat...

Mittwoch, 3. Oktober 2007

Russlaunt, Dietschlaunt...


...en Weit, soo wiet aus dee Oge retje. Wie seie Leew en Stried en Edschocke, en wie tjriee uck emma wada, waut wie seie: Leew en Stried en Edschocke. Jieda Dach. Jieda Joa. Wie tjriee Tjinja, wie bue Hiesa, wie tratje von eenem Launt nom aundren. Onse Tjinja velote ons, wie velote onse Hiesa. Weit wausst emma wada, woo wie send, en woo wie nich send. Vleicht were dit onjefea dee Jedanke, woone mie derchem Kopp jinje, aus etj mol irjentwan enne latste 17 Joa dit Jedicht schreef:

Russlaunt, Dietschlaunt: Han en tridj
Haulf bedieselt sto wie opp
Bitt ons hia ne rusche Midj
Ritt ons doa een dietscha Kopp!

Wie trocke wajch ut janem Launt
Woo ons dee Schereschliepa lowde
Trock ons daut Hoat? Trock dee Vestaunt?
Fot von woo wie Edschocke vegrowde...

Opp emma oppe Sted to kloffe
Ne, daut es ons nich dee Sach!
Trurich, waut wie hia mol troffe
Naum sich dee Nacht, meist ewadach!

Soo tratj wie wieda, emma wada
Velote Nobasch, Hoff en Hus
Fe ons es dise Welt ne Lada:
Krup wie nohecht? Send wie boolt tus?

Samstag, 29. September 2007

Woo Leew licht


Dee Menniste habe ditjoa eene groote Premiere von eenem Kinofilm jehaut - Stellet Licht, mett eenem Pries en Cannes. Buta dee Menniste jefft daut noch vele aundre tjliene Sproakgruppe oppe Welt, woone noch vel to weinich bekaunt send, t.B. dee Arameea (Aramäer, uck Assyrer jenant). Dee Mensche, woone dee Muttasproak von Jeesus rede. Daut latste Mol hed dee Welt dise Sproak en Mel Gibson siene Passioon von Tjristus. Vondoag haud dee eschta Kinofilm, woona komplett opp eare Sproak jedreht es, Premiere: Darbo D'hubo. Hia en Dietschlaunt, bie mie omme Atj en Gütersloh. Etj haud Jletj en we uck ennjelodt en vebrocht vondoag dem Nomeddach en dem Owent mett eene Stadthalle voll Arameea, en daut we seea entressaunt! (Bowe oppem Bilt es Nahrin, woone sich meist mett eenem befriee musst, dem se nich wull, oba dan, irjentwoo en Tur Abdin, kaum aules aundasch... Vondoag tjitjd se schmock en miene Kamera :-)

[Meea ewa dem Premiere-Owent schreef etj opp miene aundre Blogsiede bie Wer sind eigentlich die Aramäer? en Über Gütersloh nach Tur Abdin nach...]

Sonntag, 23. September 2007

Dit Sied - Jant Sied


Dit es miene Groosma, Auna Wiens, eene Kausdarpsdochta. Musst vondoag vel aun ahr dentje. See es aune 1902 en Moajnau (enne Molosch, Ukraine) jebore en haud mett ewa 100 Joa, aus see en Dietschlaunt stoarf, een beweajdet en lota ruhjet Lewe hinja sich. Woo es see nu? Waut deit see nu? Vleicht schockelt see emma noch, irjentwoo opp Jant Sied...

Latste Weatj mok etj bie onsem Woolthustje een poa Bilda. Aus etj dee dan opp eene Word-Datei (8 MB) schmock toopstald, foll mie opp, daut etj goa nich weet, auf etj mie meea no ditsied ooda no jantsied bang. Schod, daut etj mie mett miene Groosma nich soo aus mett eene Podruschka vetale kunn. En jern haud etj uck mett earem Sehn Hauns een bet meea jeredt... Papa, woo seea litjen etj no die?

Montag, 3. September 2007

Wikipeeta


Kunn latste Nacht nich schlope. Drunk eenen schwoaten Tee en tjitjd em Internet, auf emma noch tjeena eene plautdietsche Wikipedia aunjefonge haft. Funk nuscht. Keteijd mie een bet mank Miljoone von Wiki-Informatioone en mok schlieslich eene Request-Sied foadich en schreef uck fots een poa plautdietsche Wikipedia-Artikel. Mol seene, auf daut waut woat... Dochwoll wada eene Sach, dee etj aunfang, en nich to Enj brinj. Tom Jlet es maun bie Wikipedia nich opp sich selwst jestalt. Dee Open Source Idee jefellt mie...

Samstag, 1. September 2007

Haulfjebakt?


Opp dise Tweebak-Blogsied well etj han en wada mol schriewe, waut mie manchmol soo derchem Kopp jeit. Tom Biespell een oolet ooda freschet Jedicht opp Plautdietsch. Oode eene Informatioon ewa irjentwaut Nieet ute plautdietsche Welt. Ooda eenfach een poa Strotschki. Foaken es je daut bloos waut Haulfjebaktet, nich gaunz Utjerieptet, oba soo es daut dan ewent.

Opp disem Bilt spejelt sich een Deel von onse Tjeatj - em Glaus von eenem aundren Bilt: Een mennischa Predja vetalt sich mett siene Fru, jemolt von Rembrandt. Etj funk dit Motiv bie Rudy Wiebe opp dem Cover von sienem Bok Sweeter Than All The World...